USŁUGI SĄSIEDZKIE – czym są, komu przysługują i na jakich zasadach?

Czym są usługi sąsiedzkie?

Usług sąsiedzkich są formą usług opiekuńczych. Świadczenie to skierowane jest głównie do osób, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób przy codziennych czynnościach jak robienie zakupów, czy sprzątanie mieszkania, ale nie wymagają pomocy profesjonalnych opiekunek.

Usługi opiekuńcze w formie usług sąsiedzkich obejmują pomoc w zaspokojeniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zalecaną przez lekarza pielęgnację, które nie wymagają specjalnych kwalifikacji oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Zakres usług sąsiedzkich każdorazowo dostosowany do indywidualnych potrzeb osoby, na której rzecz będą świadczone usługi.

Na czym polegają usługi sąsiedzkie?

Usługi sąsiedzkie świadczone są w miejscu zamieszkania i obejmują:

• pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych,
• podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną, przez którą należy rozumieć formy wsparcia niewymagające specjalistycznej wiedzy i kompetencji oraz
• w miarę potrzeb i możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Szczegółowy zakres i wymiar świadczonych usług sąsiedzkich ustala każda gmina, która zdecyduje się na świadczenie tego rodzaju formy usług opiekuńczych w swojej uchwale. Przykładowo zakres świadczonych usług sąsiedzkich może obejmować:

• pomoc w utrzymaniu czystości w domu, przygotowywaniu posiłków, dokonywaniu zakupów artykułów spożywczych i niespożywczych, gotowych posiłków, środków higienicznych, leków, przynoszenie opału i palenie w piecu;
• pomoc w toalecie ciała, pomoc w zmianie ubrania, bielizny osobistej i pościelowej, przesłanie łóżka, zamawianie wizyt lekarskich;
• inicjowanie oraz ułatwianie kontaktu z rodziną, środowiskiem lokalnym, organizowanie wyjść z miejsca zamieszkania, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych.

Kto może świadczyć usługi sąsiedzkie?

Osobą wykonującą usługi sąsiedzkie może być osoba, która:

• jest pełnoletnia;
• nie jest członkiem rodziny osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
• nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
• złożyła organizatorowi usług sąsiedzkich oświadczenie o zdolności pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług;
• zamieszkuje w najbliższej okolicy osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
• ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy /w przypadku nieukończenia takiego szkolenia organizacja szkolenia należy do organizatora usług sąsiedzkich/;
• została zaakceptowana przez osobę, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
• została zaakceptowana przez organizatora usług sąsiedzkich.

Organizatorem usług sąsiedzkich jest gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby korzystającej z usług sąsiedzkich lub podmiot uprawniony.

UWAGA! Rada gminy może w drodze uchwały postanowić o rozszerzeniu katalogu osób, o których mowa w pkt. 1 i 2, o osoby, dla których wsparcie w postaci usług sąsiedzkich będzie miało charakter uzupełniający opiekę sprawowaną przez rodzinę, a także wspólnie niezamieszkującego małżonka, wstępnych i zstępnych.

Czy usługi sąsiedzkie są odpłatne?

Usługi sąsiedzkie są odpłatne. Wysokość odpłatność za przyznanie tych usług uzależniona jest od wysokości dochód przypadającego na osobę samotnie gospodarującą lub na osobę w rodzinie w odniesieniu do kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z § 1 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z dnia 14 lipca 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 1296) kryterium dochodowe: a) dla osoby samotnie gospodarującej – w wysokości 776,00 zł, b) dla osoby w rodzinie – w wysokości 600,00 zł. Co do zasady nie przekroczenie wskazanego kryterium dochodowego powoduje, że usługi te świadczone są nieodpłatnie.

Szczegółowe regulacje w zakresie wysokości stawki godzinowej za usługi sąsiedzkie oraz wysokości odpłatności za te usługi w zależności od osiąganego dochodu należy szukać w uchwale danej gminy.

Czy w mojej gminie świadczone są usługi sąsiedzkie?

W myśl art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania. Z kolei zgodnie z art. 50 ust. 6a ustawy o pomocy społecznej „W przypadku organizowania przez gminę usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich rada gminy w uchwale, o której mowa w ust. 6, określa także szczegółowe warunki przyznawania usług sąsiedzkich, wymiar i zakres usług sąsiedzkich oraz sposób rozliczania wykonywania takich usług.”.

Aby ustalić czy w danej gminie świadczone są usługi sąsiedzkie należy:

• zwrócić się z takim zapytaniem do ośrodka pomocy społecznej oraz
• zapoznać się z obowiązującą w gminie uchwałą rady gminy w sprawie określenia szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania, która reguluje:

– warunki przyznawania usług sąsiedzkich,

– wymiar i zakres usług sąsiedzkich oraz

-sposób rozliczania wykonywania takich usług.